Museum Kurhaus / Kleef

Ewald Mataré Verzameling

Tara Mahapatra
In the Dark of Light 26.10.2014–25.01.2015

Dit jaar bestaat de Kunststiftung NRW 25 jaar. Om dit jubileum te vieren, biedt de Kunststiftung 25 geselecteerde musea de mogelijkheid om met 25 internationale kunstenaars samen te werken. Het Museum Kurhaus Kleve is gekoppeld aan Tara Mahapatra (geboren in 1970, woont en werkt in Berlijn en New York).

Voor haar tentoonstelling „In the Dark of Light“ heeft de kunstenares de schetsboeken „Projekt Westmensch“ van Joseph Beuys als uitgangspunt genomen. Deze schetsboeken zijn tussen 1958 en 1964 in zijn atelier in het Kurhaus in Kleef ontstaan. In deze vroege schetsen ontwikkelde Beuys veel van de basisconcepten en ideeën voor zijn latere werken. Daartoe behoort de metamorfose, waarvan Joseph Beuys de betekenis uit de lessen van Johann Wolfgang von Goethe heeft afgeleid.

In zijn botanische tekst „Versuch, die Metamorphose der Pflanzen zu erklären“ (Poging om de metamorfose van de planten te verklaren) uit 1790 beschrijft Goethe die principes van de ontwikkeling van planten, waarbij hij de dynamische wissel van uitrekken en samentrekking als wezenlijk voor al het leven beschouwt. In het zaad ziet hij de sterkste graad van samentrekking, in de bladen volgt de eerste ontplooiing, de vrucht ontstaat door het laatste uitrekken, en deze bevat wederom het zaad in de sterkst mogelijke samengetrokken toestand – zodat de cyclus opnieuw kan beginnen.

In „Projekt Westmensch“ heeft Beuys het metaforsebegrip van Goethe verder ontwikkeld en uitgebreid naar antropologische en sociologische processen, waarbij hij zowel levende als levenloze objecten, alsook materiële en immateriële krachten betrokken heeft.

Tijdens zijn gehele loopbaan als kunstenaar gebruikte Beuys vaak de uitdrukking „Bildekräfte“ (vormende krachten), het idee van een vormende kracht, die verandering opwekt. Het concept van de metamorfose bleef een centraal onderdeel van zijn tekeningen, installaties en performances.

Geïnspireerd door Beuys en Goethe heeft Tara Mahapatra in „In the Dark of Light” het fenomeen „Metamorphose“ verder onderzocht. Hoewel ook zij de plantenwereld als uitgangspunt genomen heeft, gaan de werken in haar tentoonstelling met name over de metamorfose van de geest. Gedachten en zintuigelijke indrukken zijn op een bepaalde manier noch persoonlijk, noch psychologisch, ze kunnen als voorpersoonlijke affecten begrepen worden, of als „archetypes“ van het collectieve onderbewustzijn, zoals C.G. Jung ze noemt.

Zulke archetypische dromen, symbolen, beelden en gevoelens duiken op in berichten van individuen uit de hele wereld, of het nu moderne, primitieve, kapitalistische, socialistische of archaïsche maatschappelijke vormen zijn. Dit laat het vermoeden toe, aldus Mahapatra, dat de wereld ondanks haar duidelijk gefragmenteerde natuur, misschien toch universele fenomenen herbergt.

In Museum Kurhaus Kleef zijn ca. dertig tekeningen van zwarte inkt op papier en drie videoinstallaties te zien. Werken, die tegelijkertijd van een vibrerende intensiteit zijn en gekenmerkt worden door een poëtische diepte.

Bij de tentoonstelling verschijnen -> een catalogus en -> een editie. De opening vindt plaats op zondag 26 oktober 2014, 11.30 uur. Toespraken van Joachim Schmidt (plaatsvervangend burgemeester van Kleef), dr. Fritz Behrens (voorzitter van de Kunststiftung NRW), dr. Barbara Könches (idee en coördinator van „25/25/25“, Kunststiftung NRW), Stephanie Seidel (curator „25/25/25“, Kunststiftung NRW) en prof. Harald Kunde (museumsdirecteur). Er vindt een kunstgesprek tussen Tara Mahapatra en prof. Katharina Sieverding plaats.

Over het project „25 jaar / 25 kunstenaars / 25 musea“ van de Kunststiftung NRW:

Alle kunstenaars die aan het project „25/25/25“ deelnemen, hebben zich gedurende een bepaalde periode met de betreffende collecties bezig gehouden en nieuwe werken ontwikkeld, die de musea reflecteren en in de breedste zin van het woord „portretteren“. Ze gaan, zoals in het Museum Kurhaus Kleef in de vorm van een convoluut van dertig tekeningen en een videoinstallatie van Tara Mahapatra, op in de collectie van het desbetreffende museum.

De deelnemende musea werden geselecteerd door een jury, bestaande uit de kunstcritici Astrid Mania (zelfstandig), Dominikus Müller (frieze d/e) en Antje Stahl (monopol). Selectiecriteria waren de stringentie van het tentoonstellingsprogramma en het museum moest een link met hedendaagse kunst hebben.

De kunstenaars werden door een groep internationale experts met Lorenzo Benedetti (Vleeshal, Middelburg), Yilmaz Dziewior (Kunsthaus Bregenz), Georg Imdahl (Kunstakademie Münster en kunstcriticus, Düsseldorf), Thibaut de Ruyter (tentoonstellingsarchitect en kunstcriticus, Berlijn), Katharina Sieverding (Universität der Künste Berlin, Düsseldorf) en Adam Szymczyk (Kunsthalle Basel) voorgesteld en uitgenodigd.